Wat maakt een zoekfunctie goed of slim?

Op het eerste gezicht ziet een zoekfunctie er overal hetzelfde uit. Een veld waar je een zoekwoord in kan typen en een knop met de tekst "zoeken" of een icoon met vergrootglas. Ook wel bekend als de zoekbalk.

Maar wanneer je een zoekwoord typt of op de zoeken knop klikt kan per zoekfunctie een wereld van verschil maken. In dit artikel leggen we de verschillen uit en wat de ene zoekfunctie beter maakt dan de ander.

De werking van de zoekfunctie zou je in tweeën kunnen splitsen, namelijk:

1. Het toepassen van zoekwoorden
2. Het tonen van resultaten

Het toepassen van zoekwoorden

Het grootste en ook gelijk zichtbare verschil bij het toepassen van zoekwoorden is het wel of niet direct tonen van zoekwoordsuggesties en -resultaten. Veel webwinkels bieden deze functionaliteit, doorsnee websites meestal niet. Daar typ je een zoekwoord in en wordt je doorverwezen naar een resultatenpagina. De volgende onderdelen bij het toepassen van zoekwoorden maken de zoekervaring voor een gebruiker beter:

Automatische zoeksuggesties
Wanneer men bijvoorbeeld op bol.com zoekt op "koff", dan komt de zoekfunctie direct met suggesties zoals "Koffer"’ of "‘Koffie". De automatische suggesties geven tevens indirect weer voor welke zoekwoorden er resultaten zijn. Dit voorkomt dat een gebruiker een zoekwoord intypt en niks vindt.

Corrigeren en aanvullen van zoekwoorden
De zoekwoorden die je intypt kunnen gecorrigeerd of aangevuld worden. Denk hierbij aan spelfouten of aan woorden die er op lijken.

Vervoegingen van woorden
Een standaard zoekfunctie doorzoekt de beschikbare informatie een-op-een. Een "Rode auto" is iets compleet anders dan "Auto rood". Een slimme zoekfunctie houdt rekening met vervoegingen van woorden.

Eerder gezocht
Iedereen vergeet wel eens iets, het tonen van eerder ingetypte zoekwoorden helpt de gebruiker met het terugvinden waar deze eerder op heeft gezocht.

Categorisering
Het meest voorkomend is dat op basis van zoekwoorden pagina's worden getoond maar je zou ook groepen kunnen tonen waarin pagina's zijn onderverdeeld.

Het tonen van resultaten

Als websitebezoeker begint de werking van een zoekfunctie bij het typen van zoekwoorden maar vanuit de techniek begint het bij het verzamelen (indexeren) en rangschikken van alle informatie die een website (database) bezit. Want zonder deze informatie is er ook geen zoekresultaat.

Indexeren van informatie
Eenvoudige zoekfuncties indexeren:

• titels
• tekst

Slimme zoekfuncties indexeren ook:

• bestanden
• tekst in bestanden (PDF-documenten)
• eigenschappen

Voorbeeld: Wanneer je bij een verfwebwinkel zoekt op "Rood" of op "RAL 3000" krijg je hetzelfde resultaat. Omdat rood in de tekstuele beschrijving staat en RAL 3000 is ingevuld als producteigenschap.

Synoniemen en afkortingen
Een slimme zoekfunctie kan ook rekening houden met synoniemen en afkortingen. Zo leveren de zoekwoorden "fiets repareren" op Google ook de resultaten "fiets herstellen" en "fiets maken" op. In dit voorbeeld heeft Google uitzonderlijk veel data en logica om tot deze synoniemen te komen.

Het toepassen van synoniemen en afkortingen op een zoekfunctie binnen een website kunnen behoorlijk uitdagend zijn. Een website heeft vaak een bepaald onderwerp, kennis- of vakgebied. Zo kan een afkorting op een medische website iets heel anders betekenen op een website van een financiële instelling.

Een mogelijkheid is om synoniemen en afkortingen handmatig toe te voegen en daarmee de informatie te verrijken.

Het rangschikken van zoekresultaten
Hoe weet een zoekresultatenpagina na het toepassen van zoekwoorden in een zoekbalk in welke volgorde de resultaten getoond moeten worden?

Een standaard zoekfunctie hanteert de volgende logica. Hoe vaak komt een bepaald woord op een pagina voor in de titel en de tekst en tel dit bij elkaar op. Meestal wordt er meer zwaarte gegevens als het woord voorkomt in de titel, dan telt deze bijvoorbeeld voor twee. Vervolgens komt hier een getal uit. Op basis van deze getallen worden er resultaten getoond beginnende met het hoogste getal.

Een slimme zoekfunctie rangschikt de resultaten sowieso al beter omdat er meer informatie is om tot een rangschikking te komen maar gaat ook nog een stap verder door gebruik te maken van de volgende technieken:

• Veel voorkomende woorden zoals voorzetsel en hulpwerkwoorden worden als minder relevant gezien. Wanneer er gezocht wordt op "Hoe moet ik een fiets repareren", dan zijn de relevante woorden "fiets" en "repareren". De woorden "ik", "een" en "hoe" komen vaak voor en zijn dus ook niet van belang voor de gebruiker. De slimme zoekfunctie zal dan ook minder waarde geven aan woorden die vaak voorkomen.
• Woorden die een zin vormen en/of dicht bij elkaar staan zijn relevanter. Wanneer er gezocht wordt op "bank repareren" dan is een resultaat met "Hoe moet ik een bank repareren?" relevanter dan "Op de bank mijn telefoon repareren" ondanks dat bij beide zoekresultaten het woord "bank" en het woord "reparere"’ bevatten.
• De optie om specifieke pagina's hoger te laten rangschikken waardoor ze eerder worden getoond dan andere resultaten. Bijvoorbeeld om bepaalde producten uit te lichte.

Wanneer heb je een slimme zoekfunctie nodig?

Of het nu gaat om een website, webwinkel, intranet of applicatie. Wanneer deze een of meer van de volgende karakteristieken heeft biedt een slimme zoekfunctie meerwaarde:

• Wanneer er veel pagina's/producten of documenten zijn. Bij een website met zo'n 30 pagina's kan je met een logische navigatiestructuur prima uit de voeten. Maar naarmate dit er meer zijn wordt de meerwaarde voor een slimme zoekfunctie groter.
• Wanneer de focus ligt op het (snel) vinden van de juiste informatie. Bijvoorbeeld bij een intranet of een kennisbank.
• Wanneer de zoekresultaten niet alleen pagina's/producten moeten bevatten maar ook documenten. Tevens kan de informatie in een document weer bijdragen aan het beter rangschikken van de zoekresultaten.

Een slimme zoekfunctie samengevat

Een goede zoekfunctie bevat de volgende slimme functionaliteit:

• het direct tonen van automatische suggesties tijdens het typen van een woord, denk hierbij aan: zoekwoorden, categorieën, pagina's/producten of eerder gezocht
• corrigeren, aanvullen en vervoegen van zoekwoorden
• indexeert zoveel mogelijk informatie, denk hierbij ook aan tekst in bestanden (PDF-documenten)
• zoekresultaten worden gerangschikt met behulp van diverse technieken.